Sprawa z oskarżenia prywatnego co to znaczy?

Sprawy z oskarżenia prywatnego to takie postępowania, w których to nie prokurator lub policja prowadzi postępowanie i następnie do sądu wysyła akt oskarżenia, a musi to zrobić sam pokrzywdzony. Innymi słowy jeżeli padliśmy ofiarą takiego przestępstwa nie mamy co się spodziewać wsparcia ze strony policji (z pewnym jednym wyjątkiem) lub ze strony prokuratury, sami musimy o siebie zadbać.

Kodeks karny wymienia następujące czyny ścigane z oskarżenia prywatnego:
1. Naruszenie czynności ciała jeżeli rozstrój zdrowia trwał poniżej 7 dni (art. 157 § 2 i 4 KK)
2. Pomówienie (art. 212 KK)
3. Znieważenie (art. 216 KK)
4. Uderzenie lub naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 KK)

Szczególnie ciekawym przypadkiem jest tutaj uderzenie. Jeżeli bowiem padamy ofiarą tzw. lekkiego pobicia, w którym ponosimy obrażeń powyżej 7 dni bardzo często szukamy pomocy na policji. Tymczasem, ku naszemu oburzeniu, funkcjonariusze nie chcą przyjąć od nas zgłoszenia. Często używają wtedy wyrażenia, że jest to „sprawa cywilna”. Oczywiście jest to nieprawda, gdyż jest to sprawa karna. Policja jednak w istocie nie musi nadawać sprawie biegu. W takiej sytuacji możemy skorzystać z art. 488 kodeksu postępowania karnego czyli złożyć policji tzw. skargę w formie ustnej bądź pisemnej, którą policja jest obowiązana przekazać do sądu. Skarga zastępuje wtedy nasz akt oskarżenia. Bardzo ważne jest jednak abyśmy policjantom wprost wskazali podstawę prawną – doświadczenie wskazuje, że wielu policjantów jej po prostu nie zna i rzeczywiście uważa, że w sprawach z oskarżenia prywatnego nic nie może zrobić. Wspomniana skarga jest dodatkowo o tyle istotna, że policja jest obowiązana zabezpieczyć dowody, czyli np. podjąć próbę ustalenia tożsamości sprawcy.

Bez względu na to czy akt oskarżenia wyślemy sami czy też zrobimy to w formie wspomnianej skargi jesteśmy zobowiązani do uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 300 zł. W postępowaniu sądowym swoich racji musimy bronić sami – nie będzie w rozprawie uczestniczył ani prokurator ani policjant. Należy pamiętać, że w toku sprawy obowiązują wszystkie zasady postępowania karnego, w tym te mało korzystne dla nas jako oskarżycieli – czyli zasada domniemania niewinności oraz zasada rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego. Niezbędnych jest zatem, abyśmy w toku procesu, posługując się swoimi wnioskami dowodowymi, ponad wszelką wątpliwość, wykazali winę oskarżonego.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że w toku procesu warto złożyć wniosek o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Jeżeli złożymy taki wniosek, a oskarżony zostanie skazany, jego zasądzenie jest obligatoryjne. Można zatem nieco zrekompensować sobie w pieniądze krzywdę spowodowaną przestępstwem.

Maciej Prostko
Radca prawny